Një familje zvicerane dhe një tjetër nga Shqipëria: të dyja banojnë dhe punojnë në të njëjtin vend, por jetojnë në mënyrë kaq të ndryshme. Një sociolog shpjegon arsyet, ndërsa një punonjëse sociale e ka përjetuar në praktikë këtë gjë
Nga Peter Steiger, Berner Zeitung
Bergerët dhe Berishët nuk ekzistojnë në të vërtetë. Të dy emrat janë përdorur për të ilustruar familjet mesatare: Bergerët janë zviceranë, Berishët vijnë nga Shqipëria. Të dy familjet model jetojnë pranë njëra tjetrës, por janë kaq të ndryshme. Sociologu Francois Hoepflinger ka studiuar se si janë zhvilluar dy modelet e familjeve. Esther Hubacher e ka përjetuar në praktikë këtë ndryshim. Ajo është punonjëse sociale.
Bergerët i përdorin të ardhurat e tyre për vete. Kurse tek Berishët, një pjesë shkon për familjen e zgjeruar. Ata dërgojnë para në Shqipëri tek prindërit, tek xhaxhai i sëmurë, tek kushëriri i papunë. “Në modelin e familjes europiano perëndimore dhe veriore, marrëdhëniet në çift dhe prind fëmijë janë shumë të rëndësishme,” thotë François Hoepflinger. “Strukturat klanore dhe farefisnore janë bërë gjithmonë e më të dobëta që nga mesjeta”. Esther Hubacher vlerëson avantazhet dhe dizavantazhet e modelit të zakonshëm në Europën lindore dhe jugore. “Solidariteti brenda familjes së zgjeruar është i madh. Por kush duhet të ndajë, e ka të vështirë që t’ia dalë financiarisht”.
Le të supozojmë se të dy familjet kanë pretendime për ndihmë sociale: Berishët do kenë probleme me autoritetet. Bergerët kanë nevojë për këtë ndihmë që ta përdorin për vete. Por nëse familja Berisha e dërgon një pjesë të ndihmës për fisin, atëherë ka probleme. Autoritetet lokale nuk e miratojnë një ndihmë të tillë, që mbështet një fis të tërë dhe shkurtojnë përkrahjen.
Të dy familjet kanë probleme me edukimin dhe arsimimin. Por kur është e nevojshme, Bergerët kërkojnë këshilla. Berishët nga ana tjetër kërkojnë t’i zgjidhin problemet në klan. Kjo mund të jetë e mirë, por edhe mund të shkojë keq. Klani i kërcënon dhe i ndëshkon anëtarët, sipas disa rregullave, që shpesh shihen si vetëgjyqësi.
Bergerët e kalojnë fundjavën me dy fëmijët e vegjël.Berishët mbledhin të gjithë fisin. “Në Evropën perëndimore dhe veriore dominon ideali që brezat e ndryshëm të jenë sa më shumë të ndarë nga njëri tjetri. Në lindje dhe në jug është legjitime ndërhyrja e fisit dhe brezave të tjerë,” shpjegon Hoepflinger. Kjo vlen edhe në rastin e zgjedhjes së partnerit në martesë, por kjo marrëdhënie dominon edhe kohën e lirë.
Gjyshja e Bergerëve shkon në azil, gjyshja e Berishëve shkon tek fëmijët e saj.Shifrat për Shqipërinë mungojnë, por nëse marrim si krahasim Greqinë, në vitin 2012 një studim zbuloi se vetëm 22 përqind e zviceranëve presin që familja të kujdeset për ta kur të plaken. Kurse në Greqi 66 përqind mendojnë se kujdesi ndaj tyre është detyrë e familjes.
Myslimanët Berisha shkojnë rrallë në xhami, siç Bergerët shkojnë rrallë në kishë. Megjithatë, feja luan rol të ndryshëm në familje. Krishterimi ka ndaluar shumë herët disa praktika, që fisi i forcon shumë, siç janë poligamia, martesa e fëmijëve apo blerja e nuses.
Nëse një Berger martohet me një Berishë, ka sherr në sfond.Esther Hubacher thotë se bashkëshortët zviceranë zemërohen kur familja e madhe kërkon para. Nga ana tjetër, Berishët zemërohen kur dikush nga fisi martohet pa pëlqimin e tyre. Në Zvicër njerëzit martohen nga dashuria. Ose të paktën kështu duhet të jetë. “Që nga shekulli i 18 të, tek ne dominon gjithmonë e më shumë ideali i dashurisë,” thotë François Hoepflinger.
Në fund të fundit, Berishët e rinj tallen me problemet e prindërve të tyre dhe zemërohen. “Diferencat vijnë duke u ngushtuar,” thotë Hubacher. “Këta mund ta shohim me brezin e dytë të emigrantëve italianë, që janë plotësisht të integruar”.
Kur kohezioni i klanit shkatërrohet dhe të rinjtë nuk u përmbahen rregullave të të vjetërve, lindin probleme të reja.
Artikulli në origjinal: Berishas und Bergers leben in verschiedenen Welten
