Ines Dervishi, 23 vjeç, jeton në Reggio Emilia dhe ka studiuar në Fakultetin e Jurisprudencës në Parma. Në vitin 1997 ajo është larguar nga Shqipëria e hipur në një gomone, së bashku me prindërit e saj, kur ishte vetëm tetë vjeç.
Edhe pse atëherë e vogël ruan kujtime të qarta nga shqipëria e asaj kohe: “Pas luftës civile që nisi dhe përfshiu gjithë vendin, që vështirë të përshkruhet, por bëhej fjalë për rrezikshmëri shumë të lartë, ngaqë vriteshin njerëzit rrugës dhe nuk kishte më rend dhe qetësi, pushteti ishte në duar të pakontrolluara, pra ishte një kaos total nga të gjitha këndvështrimet. Në këtë pikë, gjyshi im u ngrit një mëngjes dhe filloi të na thoshte: duhet të ikni, duhet t’ia mbathni që këtu. Praktikisht jeta jonë ishte izoluar. Ne nuk shkonim më në shkollë, askush nuk dilte për të bërë pazarin. Gjatë kësaj kohe, im atë së bashku me disa miqtë e tij ishin duke punuar për rikuperimin e një anijeje, e cila ishte mbytur. Atë ditë shkuam në Durrës dhe morëm një gomone çfarëdo për të mbërritur deri tek anija që im atë me miqtë e tij e kishin rregulluar disi, por që midis nesh nuk ishte askush që dinte ta drejtonte. Anija ishte e hapur dhe në të nuk kishte praktikisht asgjë, as një vend ku të fusje kokën. Bagazhet tona përfunduan të gjitha në det. Disa burra na ndihmuan të hipnim nga gomonia për sipër në anije. Aty sipër ishte një si dhomëz, nëse mund ta quajmë kështu, ku qëndronim rreth 30-40 veta. Është e pabesueshme se si nuk u shtypëm të gjithë bashkë aty, në pak metra katrorë vend. Udhëtimi pati nga të gjitha. Njerëz që qanin e luteshin, të tjerë që villnin e mallkonin. Pas shumë peripecish mbërritëm në breg. Gjallë”.
Çfarë kujtimesh ruan nga ato çaste?
“Në fillim, qysh nga momenti i nisjes ndoshta, gjithçka bëhet një ëndërr. Ti ëndërron vendosjen larg kaosit që ke lënë pas, ëndërron paqen, ëndërron mirëqenien. Por pastaj, kur ky udhëtim nis në jetën tënde të përditshme, nuk i shpëton dot një tjetër lloj frike e pasigurie, si edhe nostalgjisë që është gjithmonë aty pranë. Por, gjithsesi, kur je i vogël gjithçka është më e lehtë krahasuar me një të rritur që mendon më shumë dhe ka përgjegjësi. Më kujtohen prindërit e mi, kur ishim ende në anije. Për të më qetësuar më thoshin gjatë gjithë kohës: Ooo, po mos qaj! Kur të mbërrijmë në Itali do të jetë shumë bukur, do të të japin lodra të bukura dhe nisin më përmendin ato çka mund të kisha parë deri atëherë në televizor. Sepse Shqipëria ka qenë shumë e influencuar nga televizionet italiane. Por, pavarësisht këtyre t’i fillon e mendon për të afërmit që janë ende aty, për gjithçka që ishte shumë mirë e ndryshoi papritur drejt një kaosi, gjithçka që deri dje ishte pjesë e jetës tënde, në vendin tënd të lindjes. Në njëfarë pike, nëse më parë ishte një kthyer në një ëndërr për ne ta mbathnim dhe të mbërrinim në Itali, ai udhëtim e ktheu atë në një ëndërr të keqe. Ti nuk do të shkosh deri në fund të tij, do të kthehesh mbas. Mbërritja ime në Itali, si fëmijë, duhet ta pranoj që ishte deri diku traumatike. Ndihesha shumë keq sepse gjithçka që kisha nuk më përkiste. Asgjë nuk më përkiste. Nuk më përkiste gjuha, nuk më përkisnin zakonet. Përfshi këtu pastaj mungesën e gjyshërve dhe të afërmve të mi”.
E sot?
“Për fat, tani edhe gjyshen e kam pranë, sepse ne kemi bërë bashkimin familjar. Vitet kanë kaluar dhe tani në Itali ndihem shumë mirë. Nuk është se dua të kthehem më, sigurisht që jo. Por fillimi ama ishte i vështirë. Prindërit ishin gjithë kohës duke bërë disa punë, më duhej të qëndroja vetëm në shtëpi, kisha vështirësi për të krijuar miqësi të reja”.
Kur fillove të ndiheshe pjesë e realitetit të ri në të cilin kishe zbritur?
“Fillimisht unë kam përjetuar, si fizikisht, edhe psikologjikisht, një izolim të vërtetë, në kuptimin e plot të fjalës. Fillova të ndihesha mirë kur erdha këtu në Reggio Emiglia, kur shkolla nisi normalisht, kur fillova të bëja miqësi të reja, të eksploroja shoqërinë dhe jetën në përgjithësi, nëse mund ta shpreh kështu. Fillova të ndiqja rregullisht televizionet dhe të mësoja çdo gjë që ndodhte në Itali. Pastaj, dalëngadalë u ndjeva pjesë e shoqërisë italiane”.
Çfarë përfaqëson ky vend për ty?
“Demokracinë, lirinë, përfaqëson mirëqenien psikologjike dhe atë sociale, përfaqëson gjithçka për mua. Kam këtu miqtë, prindërit e mi, kam punën që më pret, kam shkollën”.
Ndihesh italiane, ndihesh shqiptare, si ndihesh ti?
“Unë do të përgjigjesha: qytetare e botës. Bëj shaka. Unë ndihem gjysmë shqiptare e gjysmë italiane. Gjithsesi, ajo që kam mësuar në Shqipëri është kultura ime dhe unë e kam pasuruar atë këtu, është baza e asaj që unë po jetoj këtu. Këtu mua më jepet mundësia të gërshetoj pastaj dy kulturat tona”.
Dhe çfarë është ajo që merr me vete nga ajo eksperiencë, që e ke sjellë këtu dhe që na pasuron, sipas teje?
“Shqipëria është një vend i mrekullueshëm nga këndvështrimi i mikpritjes, apo jo. Kjo është ajo që më ka mbetur e pashlyeshme nga Shqipëria. Bujaria, mikpritja, shtëpitë plot me të afërmit e njerëzit që duheshin. Por edhe plot tradita të tjera që janë pjesë e Shqipërisë. Ja, pikërisht për këto e kam fjalën kur them që ato i mbaj gjithmonë me vete dhe i pasuroj me të tjera gjëra që gjej këtu në Reggio Emilia”.
Gladiola Bendaj
