Për të kuptuar një popull ose për të njohur një Shtet, sipas shkrimtarëve, nuk mjaftojnë vite të tëra. Por unë mbasi kam jetuar tre muaj në Bukuresht, ndiej të paktën shtysën për një përgënjeshtrim të përshtypjeve, shpeshherë të gabuara ose të ekzagjeruara, që informacioni italian na ofron për këtë popull; ashtu siç ishte për shqiptarët disa vite më parë.
Reportazh nga Afërdita Shani
Bukureshti, kryeqytet evropian me shije ekzotike-ballkanike
Për çudi mbulova që sipas një legjende, dhe sidomos sipas Wikipedia-s, qyteti është themeluar nga një çoban me origjine shqiptare i quajtur Bukur, nga i cili rrjedh edhe emri. Sapo arrin në qytet, përveç hapësirave të pamatshme të stilit komunist, dhe parqeve të gjelbra që rrethojnë daljen e një pjesë të qytetit, të pushtojnë sytë kabllot e zinj elektrikë që mblidhen bashkë dhe rrethojnë ndriçimin e rrugëve. Prania e tyre “nxin” në njëfarë mënyre të gjithë qytetin, që bashkë me blloqet e errët çiausheskiane e paraqesin qytetin të vrenjtur. Por mjafton të shkosh drejt qendrës së tij dhe atmosfera e sipërpërmendur do të kryqëzohet me stilin e erës se konsumimit, të shesheve njujorkeze, duke u paraqitur si një qendër tregtare aktive, mbushur me publicitete dhe pankarta të firmave të mëdha, shoqëruar me ekrane televizive të ndezura 24 orë në ditë, muzikë me volum të lartë duke ia hequr kështu kryeqytetit rumun atë shijen komuniste. Por nuk mjafton kaq, kontrasti dhe pasioni i qytetit do të marrë jetë me skenat e vuajtjes së lypësve dhe fatzinjve të shtrirë anëve të rrugëve, sikur të ishte një qytet indian, (një grua e verbër, një tjetër lebrose, një pa këmbë, fëmijë të braktisur etj etj).
Ajo që nuk kuptohet nga paraqitja e parë është jeta e përditshme në Bukuresht, e përzier me një model evropian, një tjetër akoma tradicional dhe nga një frymë ballkanike e thellë dhe e mbuluar. Gjatë ditës, qyteti u ofron të gjitha moshave aktivitete nga më të ndryshmet në parqet e shumta që e rrethojnë atë. Nata e të rinjve dhe jo vetëm, është shumë e gjallëruar dhe e këndshme nga prania e lokaleve nga më të ndryshmet në të gjitha anët e qytetit, me çmime gjithashtu të leverdishme. Veçantia është mikstura shumëkombëshe e lokaleve, nga Ballkani, Evropa, Azia dhe, madje, Afrika, për të përfunduar me ato vendase. Disa zona të qytetit të vjetër, të denigruara nga regjimi komunist, por që përfaqësojnë të kaluarën e me stile te ndryshme, nga ato romake, otomane dhe franceze, tani rrisin tërheqshmërinë e qytetit dhe i japin atij një frymë historike që aq shumë e dëshirojnë evropianët. Diskotekat e ndryshme të vendosura ne zonat e gjelbra të qytetit janë të mbushura çdo ditë të javës përgjatë të gjithë vitit. Me një rrogë bazë nga 400 euro në muaj mund të frekuentosh një sasi të madhe veprimtarish që ofron qyteti, dhe ajo qe e bën të mundshëm gjithë këtë gjallëri është shërbimi i transportit publik, sidomos taksimeve me 30 cent/km, që mundësojnë lëvizjen e shpejtë në një qytet kaq të madh me më shumë se 2 milionë banorë, që e minimizojnë atë parregullsi ose papastërti të projekteve jo-unitare që krijojnë rrëmujë dhe e bëjnë Bukureshtin qytet të pakualifikuar, duke i dhënë një shije krejt tjetër nga ajo që mund të perceptohet fillimisht. Jo më kot Bukureshti është bërë një nga qendrat tregtare të zonës (me një ritëm zhvillimi prej 5% në vit pavarësisht nga kriza). Falë investimeve të huaja, punonjësve të shkolluar dhe të vlerësuar, Bukureshti është gjithmonë në lëvizje me një rritëm modern të punësimit dhe të jetesës.
Rumania dhe Evropa
Me hyrjen në Evropë, rumunët kanë realizuar një ëndërr të dëshiruar nga shumë kohë. Përfitimet më të mëdha kanë të bëjnë me sigurimin e një kulture më të gjerë nga ajo e vendit, e një civilizimi dhe sigurie jetese për kohë të gjatë, dhe të një rruge të sigurt drejt modernizimit total. Por aspektet negative bëhen gjithmonë e më të dukshme te rritja e inflacionit, e papunësisë me krizën e tanishme, dhe te zhgënjimi nga pritshmëria e një integrimi më të shpejtë në rangun e të tjerëve dhe të një pranimi si valltarë të të njëjtës valle që është Evropa.
Ata e ndiejnë keqbesimin e Evropës ndaj tyre. Ne mendjen e një rumuni, e mira e Evropës është vetëm në famë, ndërsa mangësitë janë akoma reale. Një prezantim tek rumunët si i ardhur nga Italia, zgjon tek ata një adhurim të pamotivuar dhe respekt të menjëhershëm të përzier me pak siklet që vjen nga vlerësimet që mediat i qëndisin rumunit tipik. Përkundrazi, një prezantim si i rritur në Shqipëri krijon tek rumunët një lloj dhembshurie për fatin e keq të përbashkët, por, në të njëjtën kohë, zhduk atë interes natyral për një kulturë më të vlerësuar se e veta.
Në një konsideratë, në vija te trasha, kjo të bën të afirmosh që ata ndihen më shumë ballkanikë se sa evropianë. Kjo lind edhe nga vlerësimi i ulët që rumunët kanë ndaj përfaqësimeve dhe institucioneve qeveritare, nga mungesa e një shoqërie të zhvilluar në mënyrë civile dhe moderne. Akoma më i qartë paraqitet ky fenomen social, po të mbajmë parasysh se për femrat rumune arritja më e madhe në dashuri është lidhja dhe martesa ma një italian apo më në përgjithësi një shtetas të Evropës perëndimore, pa llogaritur si prioritet personalitetin i këtij apo karakterin, pasi, sipas tyre, kultura që ky do të ketë do të jetë padyshim krejt ndryshe nga ajo e meshkujve vendas.
Dëmi më i madh që mund t’i bëhet një kulture është paragjykimi, përsëritja e një dogme ose kriteri për të gjitha përkatësitë e të njëjtit komb pa njohur cilësitë e brendshme të tij. Krijimi i bindjeve të gabuara vjen në mënyrë të pavetëdijshme, thjesht nga përsëritja e përditshme e të njëjtave situata dhe fjalë që mbysim gjykimin e shëndoshë e personal. Një ndjenje sikleti u krijua tek unë në çastin kur zgjodha Rumaninë për eksperiencën time, ndjenje që hodha poshtë bashkë me ndërgjegjen e fajshme që kishte krijuar, sapo arrita atje.
Lexo edhe: Integrimi në Rumani / 1
