Prej vitesh mediat italiane përsërisin që 19.000 italianë jetojnë e punojnë në Shqipëri. Por sipas ministrisë së Brendshme shqiptare janë më pak se 2.000. Si shpjegohet një dallim i tillë shifrash?
Nga Nicola Pedrazzi [i]
19.000. Qoftë në artikuj, qoftë në emisione televizive apo edhe thjesht në statuse nëpër rrjete sociale, po qe fjala për migracionin italian në Shqipëri, kjo është shifra që jemi mësuar tashmë të shohim.
Po nga doli ky numër? E mbi të gjitha: e ka verifikuar kush ndonjëherë? Rrëfimi magjepsës i “flukseve që kanë ndërruar kah” prej kohësh është në modë në faqet e mediave italiane, por i pari artikull që guxoi të jepte shifrat e fenomenit është i tetorit 2014: u botua online (e pati një përhapje të menjëhershme) nga Corriere della Sera. Burimi, që artikullshkruesi kujdeset të vërë mes thonjëzash, është shqiptar: Erion Veliaj, asokohe ministër i Mirëqenies Sociale, sot kryebashkiak i Tiranës. Ky është paragrafi: «“Në vendin tonë jetojnë e punojnë 19 mijë italianë” përllogarit Erion Veliaj, ministri shqiptar i Mirëqenies sociale dhe i Rinisë i qeverisë socialiste të drejtuar nga Edi Rama. Shifra që, hiq sipërmarrës, diplomatë dhe studentë të regjistruar në Universitetin Katolik të Zojës së Këshillit të Mirë, çojnë në 15-16 mijë ata që kanë një kontratë pune të varur».
Siç kujton edhe vetë artikuli i Corriere-s, njësoj si ndodh në Itali për të gjithë qytetarët nga vende jokomunitare, edhe në Shqipëri të huajt që duan të qëndrojnë më gjatë se tre muaj rresht janë të detyruar të kërkojnë një leje qëndrimi: për motive pune, studimi apo bashkimi familjar. E thënë ndryshe, me përjashtim të diplomatëve, një italian që punon apo studion rregullisht në Shqipëri ka detyrim të paraqitet në komisariat e të dëshmojë se përmbush kriteret e parashikuara nga ligji. Dinë diçka pensionistët italianë që ëndërrojnë një pleqëri të lirë (dhe pa taksa) përtej Adriatikut, projekti i të cilëve shpesh bie ndesh me shtetin shqiptar që, njësoj si shtete të tjera të botës, nuk konsideron të ardhurat nga pensioni një kriter të mjaftueshëm për njohjen e të drejtës së qëndrimit në territorin e vet.
Të dhënat zyrtare të ministrisë së Brendshme shqiptare
Bazuar në ligjin shqiptar, nëse është e vërtetë që 19.000 italianë “jetojnë e punojnë” në Shqipëri, atëherë që të 19.000 qytetarët italianë duhet të kenë kërkuar dhe marrë një leje qëndrimi nga autoritetet shqiptare. E këtu çalon muhabeti, sepse sipas raportit të fundit të botuar nga ministria e Brendshme dhe ajo e Punës dhe Mirëqenies sociale shqiptare (ministri kjo e fundit që drejtohej pikërisht nga Veliaj kur shifra 19 mijë mori dhenë), në vitin 2016 shtetasit e huaj me lejeqëndrim ishin 8.692, nga të cilët vetëm 1.694 italianë. Gjithnjë sipas të njëjtit raport, më 1 janar 2017, në Shqipëri numëroheshin 12.519 shtetas të huaj e përbënin 0,4% të popullsisë. Mes këtyre 1.854 italianë, më pak se një e dhjeta e shifrës që marrin në konsideratë mediat italiane. Me pak fjalë, “vërsulja e 19.000 italianëve” e përshkruar nga Corriere në 2014-tën nuk arrihet as duke u shtuar italianëve të gjitha kombësitë e tjera të të huajve të pranishëm në Shqipëri në vitin 2017: 3.954 turq, 719 kosovarë, 331 kinezë, 184 sirianë…
Si përfundim dhe për të mos pasur keqkuptime: që qytetarët italianë aktualisht të pranishëm në Shqipëri të jenë më shumë se lejet e qëndrimit të lëshuara nga komisariatet, është e mundshme dhe e imagjinueshme. Për arsye të ndryshme: do të ketë, për shembull, nga ata që shkojnë e vijnë mes dy vendeve, apo ata që thjesht nuk e kanë kërkuar lejen e qëndrimit. E nëse duam t’i themi të gjitha, në Shqipëri jetojnë edhe “shqiptarë të kthyer” që kanë tashmë shtetësinë italiane. Duam të numërojmë edhe ata? Bujrum! Problemi është se cilido kriter të zgjidhet për të rrumbullakosur me tepri shifrat, e famshmja 19.000 mbetet e papajtueshme dhe shumë larg të dhënave zyrtare.
Lajme të rreme për një qëllim të mirë?
Nëse nuk duam të besojmë që ministria e Brendshme shqiptare boton të dhëna të rreme, e nëse nuk duam të besojmë që në Shqipëri jetojnë në mënyrë të paligjshme, pa leje qëndrimi, mbi 17 mijë italianë, vetëm një përfundim na mbetet në dispozicion: në vitin 2014 Erion Veliaj dha shifra të ekzagjeruara, të cilat gazeta të rëndësishme italiane i morën për të vërteta pa kontrolluar asnjëherë. Pse?
Motivet e Veliajt janë të kuptueshme: në maj 2014, kur për herë të parë i dha shifrën 19.000 agjencisë ANSA, ishte në Romë për të takuar homologun e tij Poletti. Objektivi i ministrit shqiptar ishte ai i hapjes së negociatave për një marrëveshje dypalëshe mbi pensionet, një problem “historik” i marrëdhënieve italo-shqiptare, sepse nëse një shtetas shqiptar largohet nga Italia para se të përmbushë kriteret minimale të daljes në pension, humbet të gjitha kontributet që ka derdhur në Itali (edhe sot e kësaj dite, mungon kjo marrëveshje mes qeverive të dy vendeve). E duke parë shifrat e larta të emigracionit shqiptar në Itali, ishte në interes të ministrit Veliaj të frynte shifrat e italianëve në Shqipëri, për të hedhur bazat për negociata: ju njihuni shqiptarëve kontributet që kanë derdhur në Itali dhe ne ua njohim italianëve kontributet e derdhura në Shqipëri. Edhe nëse “gënjeshtra e bardhë” lind në këtë kontekst, jetëgjatësinë ia detyron, ama, një arsyeje më të thellë. Idea e një Shqipërie të re, të lakmuar dhe të dëshiruar nga ata që për dekada me radhë e kanë lidhur emrin e saj me gomone e skafistë, është një rrymë marketingu në linjë me propagandën e qeverive Rama: një strategji që synon rimëkëmbjen e imazhit ndërkombëtar të vendit që u drejtohet sipërmarrësve të huaj si edhe shqiptarëve të Diasporës, të cilët falë kësaj politike gëzojnë më një fund një stereotip pozitiv – dhe një ditë, ndoshta, mund t’ia shpërblejnë duke votuar jashtë, siç propozon mazhoranca socialiste.
Shqiptarët dhe vota e emigrantëve
Nga 2,9 milionë rezidentët e vendit (në moshë madhore e të mitur së bashku), rezultojnë të regjistruar në listat e zgjedhësve, pra me të drejtën e votës, 3,5 milionë shqiptarë. Duke parë sa e madhe është diaspora shqiptare dhe duke mbajtur parasysh që vitin e shkuar votuan vetëm 1 milion e gjysmë, është mëse e qartë që njohja e votës së shqiptarëve jashtë shtetit nuk është një çështje teknike por politike. Në momentin që ajo do të realizohej e, mbi të gjitha, nëse nuk do të zgjidhej modeli italian (që u njeh rezidentëve jashtë Italisë një numër të kufizuar parlamentarësh), pëlqimi i gjysmë milioni të shqiptarëve rezidentë në Itali do të fitonte një peshë të konsiderueshme në garën politike në Atdhe. Ja pse politikanët shqiptarë kujdesen për imazhin që i tregojnë botës dhe ja pse, që tani, vëmendja që shtypi italian u kushton politikanëve shqiptarë nuk është politikisht e padëmshme (të mbajmë parasysh edhe faktin që në Shqipëri, italishtja ëshë gjuhë shumë e njohur).
Më të vështira për t’u kuptuar janë shkaqet e naivitetit italian. Me përjashtim të portalit EXIT – që boton edhe në italisht por është i regjistruar në Tiranë – nga kjo anë e detit asnjë zë nuk ka kritikuar shifrat e lëshuara nga politika shqiptare, edhe pse të dhënat e AIRE-s (Anagrafe Italiani residenti all’estero) flisnin shumë qartë: siç tregon edhe ambasadori i Italisë në Tiranë, Alberto Cutillo, italianët që më 1 janar 2017 kanë deklaruar se jetojnë në Shqipëri janë 1.385 vetë. Duke mos dashur të merremi me përkeqësimin e politikës dhe gazetarisë italiane – problem më i gjerë se një episod i veçuar – lehtësia e paimagjinueshme me të cilën Italia u besoi shifrave pa asnjë verifikim mbështetet, në rastin konkret, në dy defekte tipike të marrëdhënieve italo-shqiptare. I pari, mosinteresimi i shkujdesur i palës italiane ndaj “Shqipërisë reale” (një vend me të cilin jemi marrë shpesh por duke u nisur nga vetja e nga emocionet tona, pa i kërkuar vetes ta kuptojmë atë, as në kohën e fashizmit, as në epokën e komunizmit e as tani në demokraci). Ndërsa difekti i dytë ka të bëjë me vlerën simbolike të pashlyeshme që “Shqipëria e migrantëve” zë në imagjinarin kolektiv italian. Ja pse, për të treguar krizën tonë (dhe jo progresin shqiptar) i jemi kthyer me kënaqësi shakasë së “shqiptarët jemi ne tani”. Një paralelizëm që nuk respekton historinë që sjell ndër mend e që një politikan i zgjuar shqiptar, me sa duket ekspert i mentalitetin të fqinjëve të tij, sugjeroi me kënaqësi, i bindur që do ta hanim.
Një miqësi retorike
Të jemi të qartë: imigracioni italian në Shqipëri mbetet një risi për t’u shënuar. Është e vërtetë që sipërmarrësit tanë vizitojnë shpesh vendin, është e vërtetë që avionët për Tiranë ngrihen çdo ditë nga aeroportet kryesore italiane, është e vërtetë që çdo vit dhjetëra (apo qindra? A i di kush shifrat e sakta?) studentë që nuk marrin provimin e pranimit për fakultetin e mjekësisë në universitetet italiane regjistrohen në Zojën e Këshilit të Mirë, është e vërtetë që turizmi italian është në rritje eksponenciale, është e vërtetë që pas tërmetit një pronar restoranti nga L’Aquila ka rilindur në Tiranë; me pak fjalë, është e vërtetë që Adriatiku i sotëm është kufi poroz, veçanërisht po të sjellim në mendje kohët e Perdes së Hekurt dhe të regjimit të Enver Hoxhës. Gjithçka është e vërtetë, madje kush dëshiron të vlerësojë këtë risi, është i mirëpritur: gjithçka është “pozitive”! E megjithatë, asnjë e dhënë zyrtare nuk na lejon të pohojmë që 19.000 italianë “jetojnë e punojnë” në Shqipëri në mënyrë të qëndrueshme. Të vazhdosh ta përsërisësh këtë gjë është fyese ndaj profesionit tonë, ndërsa në rrafshin politik nuk përmirëson marrëdhëniet mes dy vendeve, nuk ndihmon në njohjen e Shqipërisë në Itali, nuk mposht stereotipet, nuk i nderon shqiptarët e as i ndihmon të ndihen më mirë pas dekadash vështirësish – sa për dijeni, problemet dhe emigracioni shqiptar nuk kanë mbaruar, mjaft t’u hidhet një sy shifrave të azilkërkuesve në Evropë.
Është e trishtueshme ta pranosh, por kjo miqësia retorike italo-shqiptare, boshe dhe e sajuar si shifrat me të cilat e rrëfejmë, vlen vetëm për t’u dhënë pak oksigjen mediatik qeveritarëve të përtej Adriatikut: politikanë në vështirësi pavarësisht imazhit të bukur që u shesin shqiptarëve që nuk jetojnë në Shqipëri, politikanë “miq” që në këtë fazë vendimtare të rrugëtimit evropian do të kishin shumë nevojë për një partner serioz ëtej Adriatikut, por të cilëve, kohët e fundit Italia u rezervon vetëm selfie dhe entuziazëm të rremë. Të vjen dyshimi se ndodh kështu ngaqë nuk kemi ç’të ofrojmë tjetër.
Përkthyer e botuar nga Shqiptari i Italisë me lejen e autorit
Leggi l’originale su Osservatorio Balcani e Caucaso: Italiani in Albania: diamo i numeri
[i] Autori i shkrimit është historian, gazetar, ekspert i marrëdhënieve italo-shqiptare
