Dhjetë ditë pas protestës së përgjakshme të 21 janarit, presidenti i Shqipërisë i drejtohet popullit me një mesazh në të cilin së pari thekson se 21 janari nuk duhej të ndodhte në Shqipërinë e shekullit XXI, dhe më pas kërkon bashkëpunimin e të gjitha institucioneve të shtetit për zbardhjen e ngjarjes. Ai vëren me keqardhje që “opozita politike dhe mazhoranca në Shqipëri qëndrojnë aq larg në pozicionet e tyre politike sa bashkëpunimi, ndërveprimi dhe dialogu në interes të vendit duket shumë i largët, edhe sot mbas 21 janarit” dhe që “paaftësia për të gjeneruar një sistem politik funksionues në Shqipëri është zhgënjyese për NATO-n dhe Bashkimin Evropian”.
Në vijim, mesazhi i plotë i presidentit Topi i 31 janarit:
Të dashur qytetarë të Shqipërisë,
Të dashur shqiptarë kudo ku ndodheni,
Dëshiroj të ndaj me ju mendimet, ndjenjat, por sidomos shqetësimin e brengën e madhe mbi të sotmen dhe të ardhmen e vendit tonë të dashur!
Jam shumë i bindur se të gjithë e duam Shqipërinë më të mirë, më të bukur, më të qetë dhe më të begatë: si një atdhe ku dashurohet e tashmja dhe besohet në të ardhmen, si një familje ku respekti dhe nderi mishërojnë themelet e saj, si një tokë ku historia ka brezuar trimërinë dhe krenarinë e kombit, si një shoqëri ku kodet e vlerës, moralit dhe ndershmërisë kthehen në mit, si një demokraci ku çdo njeri është i lirë dhe ku liria është e shenjtë, si një shtet ku qytetarët dhe shtetarët janë të barabartë përpara drejtësisë dhe ligjit.
Por jam më shumë i bindur se kjo Shqipëri bëhet ashtu si ne e duam, vetëm po të qëndrojmë të bashkuar në këtë qëllim, vetëm po të dëgjojmë me urtësi e mençuri njëri-tjetrin, vetëm po të pranojmë e respektojmë dallimet tona dhe mbi të gjitha vetëm në se politika vihet në shërbim të qytetarëve. Në të kundërtën do të rrëzohemi, do të mbetemi mbrapa dhe Shqipëria demokratike, e lirë dhe evropiane do të vazhdojë të mbetet një ëndërr e paralizuar për qytetarët, ndërsa për politikanët një kalë-beteje i pashtershëm.
Të dashur qytetarë,
21 janari nuk duhet të ndodhte në Shqipërinë e shekullit të XXI! Më 21 janar nuk duhet të derdhej gjak shqiptari! Më 21 janar nuk duhet të kishte viktima, as edhe të plagosur dhe të dhunuar! Më 21 janar nuk duhej të kishte lot të nënave, grave, fëmijëve dhe fytyra pa shpresë për të ardhmen! Më 21 janar nuk duhej të kishte sulme ndaj institucioneve e as dhunim të ruajtësve të tyre! Më 21 janar nuk duhej të shkelej ligji! Më 21 janar u shkel rëndë ligji.
Në një vend demokratik shkelja e ligjit dënohet dhe shkelësit e tij, cilëtdo qofshin ata, ndëshkohen. 21 janari errësoi shoqërinë dhe demokracinë shqiptare, prandaj kërkesa për ta zbardhur dhe nevoja për transparencë ligjore të saj është përparësi e shtetit, drejtësisë, shërbimeve të inteligjencës dhe organeve të rendit e ruajtjes së tij. Por transparenca e shpejtë kërkon një bashkëpunim dhe respekt reciprok të të gjitha këtyre hallkave, qartësisht të sanksionuara në Kushtetutën e Shqipërisë. Një vend quhet demokratik jo sepse ka dhe ka zgjedhur apo ka krijuar Prokurorinë, Gjykatat, Shërbimet Inteligjente dhe Policinë e Shtetit, por sepse në praktikën e tyre, të sanksionuar me ligj, janë sa të pavarura aq edhe të ndërvarura, në punën e tyre për të siguruar rendin dhe qetësinë e qytetarëve, janë sa të lira aq edhe të detyruara t’i shërbejnë njëri-tjetrit, janë sa përgjegjëse aq edhe të barabarta përpara ligjit dhe shtetit ligjor. Një shtet ligjor, mbetet i tillë kur transparenca dhe bashkëpunimi i këtyre hallkave nuk pengohet, cilatdo qofshin motivet e saj, dhe drejtësia vendoset.
Në emër të qytetarëve të Shqipërisë kërkoj angazhimin, përkushtimin e Prokurorisë, Shërbimit Informativ Shtetëror, Policisë së Shtetit dhe Gardës së Republikës për zbardhjen e menjëhershme të kësaj ngjarjeje! Në emër të Kushtetutës dhe të ligjit kërkoj bashkëpunimin e menjëhershëm, të pakushtëzuar e profesional të këtyre strukturave për të bërë transparencën dhe lehtësuar gjykimin e pavarur të shkaqeve dhe pasojave të kësaj dite të vështirë për Shqipërinë dhe shqiptarët! Të mos harrojmë se padrejtësia diku, është kërcënim për drejtësinë gjithkund!
Në një vend demokratik shteti përbëhet nga një grup institucionesh legjitime që mbajnë rendin dhe i shërbejnë qëndrueshmërisë e të ardhmes së shoqërisë, sanksionuar qartë në Kushtetutën e tij pluraliste. Nga kjo pikëpamje Kushtetuta jonë ndan qartësisht pushtetet, zgjedhjen dhe kompetencat e tyre duke respektuar pavarësinë dhe fushën e funksionimit të tyre. Sot më shumë se asnjëherë tjetër, në procesin e zbardhjes dhe të analizës së 21 janarit, pushtetet në Shqipëri, duke respektuar pavarësinë, detyrimet dhe kompetencat e tyre ligjore, janë të mirëpritur të japin vlerësimet dhe kontributin e tyre. Pesha dhe presioni i pushteteve ndaj njëri-tjetrit e vonon dhe komprometon pavarësinë e analizës, mendimit dhe gjykimit të pavarur të ngjarjes dhe aktorëve të saj. Kjo është mënyra e vetme për të lehtësuar zbardhjen e pavarur, gjithëpërfshirëse dhe profesionale dhe për të nxjerrë përgjegjësitë politike dhe ligjore që shkaktuan viktima, të plagosur, dhunë, cenim të rendit kushtetues, shkatërrim të pronës publike e private dhe shkelje të të drejtave të njeriut më datën 21 të muajit janar.
Por kjo ngjarje ka nevojë sidomos për një analizë dhe transparencë politike. Ajo do të na ndihmojë të kthjellojmë mendjet, të qartësojmë interesat dhe të bashkërendojmë veprimet që Shqipëria të dalë nga ky qerthull vicioz politik, në të cilin ndodhet.
Askush nuk mund të mohojë sot që Shqipëria po përjeton një nga krizat politike më të vështira të tranzicionit tonë demokratik. Që në fillimin e kësaj legjislature, Kuvendi i Shqipërisë ka funksionuar në të shumtën e rasteve gjysmë-plot apo gjysmë-bosh, duke cenuar mekanizmin e funksionimit pluralist të një tribune ku sytë, mendjet dhe interesat e qytetarëve presin të gjejnë zgjidhje për hallet dhe problemet e tyre.
Ka po aq kohë që debati parlamentar pluralist është zhvendosur në rrugë, në tribuna, në foltore partish, në studio televizive, gazeta të varura apo të pavarura, duke harruar detyrimin politik dhe përgjegjësinë qytetare që partiakët apo politikanët bëhen deputetë apo ligjvënës nëpërmjet zgjedhjeve, për t’u shërbyer atyre në procesin e ligjbërjes sa më të mirë për shoqërinë dhe jo për t’u ofruar atyre arena betejash dhe skena politike të padenja dhe të pavlera për një vend dhe shoqëri të civilizuar. Kjo mungesë e theksuar e përgjegjshmërisë politike dhe legjislative ka vonuar reformat e rëndësishme që ne duhet të kryejmë, ka shkaktuar pengesa në plotësimin dhe funksionimin e institucioneve të pavarura kushtetuese dhe ka ndikuar negativisht në procesin e integrimit të vendit tonë në Bashkimin Evropian.
Ka fatkeqësisht po aq kohë që opozita politike dhe mazhoranca në Shqipëri qëndrojnë aq larg në pozicionet e tyre politike sa bashkëpunimi, ndërveprimi dhe dialogu në interes të vendit duket shumë i largët, edhe sot mbas 21 janarit. Jam shumë i shqetësuar mbi mungesën e deritanishme të komunikimit dhe të dialogut politik mes dy forcave kryesore politike. Mendoj dhe shpresoj se ngjarja tragjike dhe pasojat e saj negative për fatet e vendit dhe të demokracisë do të ndërgjegjësojnë, përgjegjësojnë mendjet e nxehura të politikës mbi domosdoshmërinë e qetësimit të situatës, gjetjes së kompromisit dhe zgjidhjes së konfliktit politik që po e mban pezull integrimin e vendit dhe zhvillimin e mëtejshëm të tij.
Unë bëj thirrje edhe një herë sot për gjetjen sa më parë të kompromisit politik si rruga e vetme e domosdoshme për të nxjerrë vendin nga situata e vështirë dhe perspektiva e munguar në të cilën ndodhet! Koha nuk pret! Ajo kërkon që interesat e qytetarëve, të cilët me të drejtë presin një jetë më të mirë, të vendosen mbi interesat e pushtetit dhe të karrierës politike të gjithsecilit. Historia do ta provojë këtë. Gjuha e urrejtjes dhe përshkallëzimi i saj si ndaj kundërshtarëve politikë ashtu edhe ndaj institucioneve të pavarura kushtetuese, nuk tregon as përgjegjësi për situatën në të cilën ndodhet Shqipëria, as vullnet politik për të hedhur hapin e arsyeshëm që kërkohet sot nga interesat kombëtare e as dëshirë për të hetuar e zbardhur në mënyrë të pavarur ngjarjen tragjike të 21 janarit. “Mos urreni! – ka thënë Martin Luter King, – Ajo është një barrë tepër e rëndë për t’u mbajtur!”
Së fundmi, 21 janari kërkon edhe një shpjegim ndaj partnerëve dhe miqve tanë e strukturave ku ne jemi anëtarë apo dëshirojmë të integrohemi.
Kjo ngjarje befasoi me pasojat e saj tragjike pothuajse të gjithë komunitetin ndërkombëtar, i cili shprehu edhe një herë gatishmërinë për të ndihmuar. Me vullnetin e mirë, por edhe me përgjegjësinë maksimale ndaj rrezikut të degradimit të situatës, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bashkimi Evropian, OSBE-ja, ofruan këshillat dhe nënvizuan faktin se Shqipëria është vend sovran dhe anëtar i NATO-s. Ata theksuan rëndësinë e jashtëzakonshme të funksionimit të shtetit ligjor, të pavarësisë së institucioneve dhe të investimit dhe angazhimit disavjeçar të tyre në ndërtimin e këtyre institucioneve të pavarura kushtetuese, por sidomos domosdoshmërinë e rivendosjes së dialogut politik.
Paaftësia për të gjeneruar një sistem politik funksionues në Shqipëri është zhgënjyese për NATO-n dhe Bashkimin Evropian. Vajtje-ardhjet politike Bruksel-Tiranë, Strasburg-Tiranë dhe anasjelltas, tryezat dhe darkat e bujshme, por të dështuara, me qëllimin e vetëm për të zgjidhur krizën e gjatë dhe rraskapitëse të politikës shqiptare, ngrenë pikëpyetjen e madhe të partnerëve dhe miqve tanë mbi pjekurinë dhe aftësinë e shoqërisë shqiptare për të ecur më tej në rrugën e saj integruese. Kjo është përgjegjësi historike e politikës shqiptare. Ajo që i mungon politikës sonë nuk është pasioni, por refleksioni. Në këto çaste kërkohet një përgjigje, kërkohet një sqarim, por më shumë kërkohen veprime konkrete, të guximshme dhe të shpejta duke dëgjuar këshillat dhe vepruar së bashku për të lënë mbrapa këtë çast të vështirë për Shqipërinë dhe shqiptarët.
Kjo nuk është një ëndërr. Ky është një realitet plotësisht i realizueshëm dhe mjaftueshmërisht i besueshëm në respekt të qëllimeve dhe interesave të kombit e të popullit tonë, të ëndrrave të fëmijëve tanë dhe të mirëbesimit dhe mbështetjes së miqve dhe aleatëve tanë ndërkombëtarë.
Falemnderit!
