Nga periferitë e artit të pavarur këtë qershor do të nxjerrë kryet një bandë emri i së cilës do të dëgjohet shumë larg. Kanë një emër të çuditshëm, “La fame di Camilla”. Dhe një kokë kryesore shqiptarin Ermal Meta. I cili nuk ngurron të përfshijë në albumin e saponxjerrë nga Universal edhe një këngë në shqip
Nga periferitë e artit të pavarur këtë qershor do të nxjerrë kryet një bandë emri i së cilës do të dëgjohet shumë larg. Kanë një emër të çuditshëm, të thellë e alternativ. Sepse alternativë, të thellë e të shumë-interpretueshëm janë edhe anëtarët e saj. Mjafton të përmendet se njëri prej tyre është shqiptar, e madje se një nga këngët e albumit të parë këndohet në shqip, ndërsa këngë të tjera bartin momente të dhimbshme Shqipërie brenda, dhe se ende pa dalë në treg pikërisht shqiptaria e këngëve dhe e solistit goditën pozitivisht publikun italian edhe pse të pamësuar. “Ja ku po del Italia multietnike” do të thoshin ithtarët e alternativizmit. Por nga ajo që perceptohet nga kitarat medituese, tekstet tmerrësisht poetike, përcjellja e emocioneve, vjen vetiu bindja se bëhet fjalë për një grup të rinjsh që do të shkojnë larg, të mbrujtur me më të mirën frymë të rrokut britanik, e ndërkombëtar, që të bën të harrosh qytetin e kontekstin nga vijnë. E gjithë kjo lindi nga takimi i shqiptarit Ermal Meta, dhe barezëve Lele, Dino e Johni.
Më i përmenduri ndër pjesëtarët e grupit është pikërisht Ermali, jo vetëm sepse nuk ndeshet përditë një shqiptar që luan muzikë rrok në një grup italian me perspektivë tejet të suksesshme por sepse Ermali është disi pika kyçe e grupit që i jep atij zërin e solistit, ku ndodhet në mënyrë irracionale ngjyra shqiptare, dhe tekstet aq poetike të këngëve që madje dikush i ka përkufizuar pothuaj kantautoriale. Nuk është e lehtë të bësh muzikë, italiane, larg banaliteteve të shqetësimeve boshe prej adoleshentësh me depresion. Dhe duke dëgjuar këngët dhe kitarën medituese të grupit, të duket se dëgjon Coldplay, apo Radiohead të cilët çuditërisht paskan ndryshuar gjuhë, në shqip apo në italisht. E gjithë kjo fshihet pas emrit të Ermal Metës, i cili jep i grupit poezinë e këngëve dhe muzikalitetin e kitarës së ndjeshme.
Ermali është një shqiptaro-italian nga ata të brezit të dytë multietnik. Ka mbërritur në Itali në ’94-ën e largët dhe ka bërë të vetin qytetin e Barit, ku ka lindur edhe “La fame di Camilla”. Por muzikën e ka marrë me vete nga ana tjetër e Adriatikut ku e ka studiuar seriozisht në qytetin e tij të lindjes në Fier, në shkollën e muzikës “Jakov Xoxa”, e cila shquhet për mbledhje talentesh nga gjithë Shqipëria e jugut. Por për një rocker të ardhshëm i cili nuk synon të kufizohet vetëm me interpretimin e klasikëve sado virtuoze të tingëllojë kjo gjë, vitet e shkollës kanë lënë një hije të hidhur prej vendi të zymtë skolastik, ku artistët privohen nga krijimtaria e artit. Dhe krijimtaria është “një dhuratë” – thotë diku Ermali – e cila nëse e ke, qëndron aty e fjetur dhe pas pak formësohet në diçka të re, që duhet vetëm nxjerrë nga vetja ashtu siç vjen. Për këtë “La fame di Camilla”, e lë veten në dorë të lirisë së shprehjes së emocioneve që burojnë vetiu. Ato janë të shumta dhe nuk fillojnë e as mbarojnë vetëm me dashurinë, e humbur, të mohuar, apo të mbaruar siç ndodh rëndom në botën e muzikës sot. Por fillojnë që nga ndjesia e hollë e të kaluarës dhe gjërave të humbura, e shkojnë deri tek dhimbja universale e tragjedisë e shqiptarëve të humbur në marsin e largët të ’97-ës në kanalin e Otrantos. E gjitha kjo e shprehur me një figuracion dhe një stilistikë poetike të bartur instinktivisht nga kultura ballkanase prej nga vjen solisti e njëkohësisht pena e grupit.
Shumë para daljes së diskut në treg “La fame di Camilla” është ndjekur besnikërisht koncerteve dhe është klikuar e komentuar bujarisht në internet. Ndërsa Ermal Meta ka qenë i njohur për publikun italian që në kohën e grupit Ameba4 me të cilët ka kënduar edhe në skenën e Sanremos në vitin 2006. Disku i ri nxirret në treg nga shtëpia diskografike prestigjioze Universal, ndërsa disa prej këngëve prej disa javësh tashmë transmetohen nga radiot italiane me shumë entuziazëm. “Më e pëlqyera – thotë Ermali- është kënga në shqip “Në dorën tënde”” që i paraqet publikut italian për herë të parë gjuhën shqipe, me muzikalitetin e saj të theksuar – siç e ka përkufizuar një ndër kritikët që kanë shkruar për “La fame di Camilla”.
Ndërsa muzika italiane vazhdon të ndiqet në Shqipëri, edhe pas degradimit të përgjithshëm të saj në popin adoleshencial, ky grup ka për të tërhequr jo pak, e për t’u bërë padyshim një protagonist hitesh. Nuk do të duhet shumë kohë për t’i parë me kitarë e bateri në dorë përpara publikut shqiptar, i cili këtë herë do të ketë të bëjë me një grup italian, një këngëtar shqiptar, e një rrok cilësor që rrallë herë është dëgjuar në këtë anë të botës.
Shqiptari i Italisë: Si lindi ideja për te krijuar këtë grup?
Ermal Meta: Këtë ide e kam pasur gjithmonë brenda besoj, por si çdo gjë e rëndësishme duhet pak kohë për ta pjekur, edhe kjo ide priti momentin e duhur i cili erdhi mbasi mbaroi marrëdhënia ime me grupin me të cilin luaja më parë, “Ameba4”. Me këtë te fundit patëm edhe një kontratë diskografike, morëm pjesë edhe në Sanremo 2006, po nuk qe shkruar të ishte një lidhje e gjatë… nuk vajti mirë. Sidoqoftë jo çdo e keqe mbërrin për të keq!
Si u takuat me shokët e tjerë?
Shokët e tjerë i takova rastësisht, nuk i njihja po secili nga ne pa diçka tek të tjerët që na linte të kuptonim se bëhej fjalë për diçka që mund të funksiononte. Filluam shumë shpejt të provonim këngët që unë kompozoja, disa nga të cilat janë në albumin që do të dalë në qershor. Rezultatet qenë të shpejta dhe me cilësi të lartë (po të marrim parasysh faktin se jemi vetëm në fillim). Pas dy muajsh që luanim bashkë filluam koncertet e para dhe që atëherë, që në shtator të 2007-ës, nuk u ndaluam deri sa mbërritëm në studio regjistrimi për diskun e parë që përmenda më lart.
Cilat janë prirjet muzikore që grupi synon të paraqesë?
Grupi ynë, muzika jonë synon vetëm një gjë… ndershmëri artistike. Të tillë ka shumë pak në botën muzikore të sotshme. Të komunikosh me publikun pa frikë, me të gjitha ndjenjat njerëzore… Dashuria është e rëndësishme, po nuk është e vetmja ndjenjë që meriton një këngë. Zgjedhim atmosfera dhe tinguj të ftohtë, tipike të Evropës së veriut, po janë atmosfera që “ngrohen” nga rezultati përfundimtar i këngës. Tekstet shkruhen me shumë kujdes, çdo fjalë ka kuptimin dhe dimensionin e vet.
Përse quhet kështu? E kujt është merita për këtë emër kaq të veçantë?
Nëse flisni për meritë, më duket se titulli është i pëlqyeshëm. Çfarë është uria, la fame?! Diçka para së cilës çdo njeri përkulet në një farë mase. Feuerbach shkruante: “Njeriu është ajo çka ha”… Uria është instinkt. Instinktivisht ne bëjmë muzikë, dhe me muzikë ushqejmë gjithë organet tona përveç stomakut…
Përse një këngë e kënduar shqip? Nuk shkon kjo pak si kundër globalizimit dhe pushtimit të tregjeve ndërkombëtare?
Jo, përkundrazi! Në qoftë se globalizimi është afërsia sa më e madhe dhe shkëmbimi ekonomiko-kulturor midis Vendeve anë e mbanë Botës, arti në këtë rast mund të luajë një rol të rëndësishëm! Nga ana tjetër nuk synojmë aspak që të luajmë këtë rol sepse as kemi këtë prirje dhe as nuk kemi, besoj, një forcë të tillë. Për ne, muzika, si i gjithë arti,, është thjesht një shprehje e lirë e ndjenjave. Në diskun tonë është edhe një këngë e cila titullohet 28-03-1997… Bëhet fjalë për një datë shumë të hidhur për tokën shqiptare… Kjo këngë u kushtohet të gjitha viktimave të asaj dite.
Si e shpjegoni që kjo këngë megjithëse shqip është pritur shumë mirë?
Sepse muzika nuk njeh kufij! Në këtë rast është krijuar një ekuilibër midis tingujve të këngës që janë modernë dhe një gjuhe e cila e kënduar në këtë mënyrë… me ngadalë, ndoshta ka një shije tjetër.
Përse keni preferuar ta nxirrni këtë disk në Itali, edhe pse tregu italian për këtë lloj muzike nuk është absolutisht më i favorshmi në Evropë? Keni ambicie ndërkombëtare për më vonë?
Disku do të dalë në Itali sepse 11 këngë prej 12 këngëve që ai përmban janë italisht. Vërtet tregu italian për këtë lloj muzike është pak i vështirë sepse tradita muzikore italiane është shumë konservatore dhe muzika jonë ka nuanca evropiane, por besoj se do të gjejmë vendin tonë në panoramën muzikore italiane edhe pse ky i tanishmi është një çast pak i vështirë për diskografinë në nivel botëror. Për momentin do të përqendrohemi në Itali, ndërsa për Evropën do të mendojmë kur të jetë koha e duhur. Nuk e fsheh dhe kuptohet që një gjë e tillë do të na pëlqente shumë, por tani për tani duhet të krijojmë diçka në Itali e pse jo, në të ardhmen edhe në Shqipëri.
Si lindin këngët tuaja? Kush i shkruan tekstet, të cilat janë jashtëzakonisht të ndjeshme?
Të shpjegosh si lind një këngë është e vështirë por do të mundohem me pak fjalë t’ua tregoj. Unë zakonisht ndiej se diçka është duke më lëvrirë nga brenda. Ndërsa ndihem kështu duhet të kem një instrument pranë, dhe të krijoj. Kështu ndodh që nuk jam kurrë me duar bosh. Me kitarë ose piano, nuk ka rëndësi, e vetmja gjë që ka rëndësi është të mund të luaj diçka. Kënga pastaj përpunohet bashkë me grupin por vetëm pasi unë kam shkruar tekstin. Po, tekstet i shkruaj unë.
Si keni hyrë në botën e muzikës?
Fillova të studioj piano në shkollën e muzikës në Fier, qytet në të cilin kam lindur dhe kam jetuar deri në moshën 13 vjeç. Mbas një viti që studioja, lashë mësimin e pianos për shkak të problemeve në shkollë, shumë rreptësi, pak fantazi… Erdha në Itali dhe pianon e kam filluar përsëri në moshën 19-vjeçare. Kësaj here pa marrë leksione… i bija pianos vetëm për kënaqësinë time personale dhe për të shkruar këngë. Më vonë, rreth moshës 21-22 vjeç, pësova një aksident që më detyroi të rrija vetëm ulur dhe për 3 muaj nuk pata mundësi të luaja në piano. Një shok më solli kitarën e tij dhe ajo që filloi si lojë u shndërrua në diçka shumë të rëndësishme për mua: mundësia që të zbuloja një instrument tjetër me një botë tjetër. Në ato 3 muaj mund të kem shkruar gati 60 këngë, por prej tyre nuk mbaj mend më asnjë…
Studimet në Itali kanë qenë të këndshme. mbarova shkollën e mesme në liceun shkencor dhe fillova universitetin për gjuhë të huaja. Jam regjistruar në kursin me korrespondencë. Më kanë mbetur vetëm 2 provime që shpresoj të jap sa më shpejt.
Kur jeni transferuar në Itali (Bari) dhe çfarë pritnit të gjenit aty?
Në Bari erdhëm në vitin 1994. Shpresonim të na priste diçka për të cilën kishim lënë Shqipërinë. Shumë shqiptarë e dinë mirë për çfarë e kam fjalën, është diçka që gjithsecili e bart brenda vetes dhe është diçka që do të shoqërojë të gjithë për shumë vite akoma. Shpresoj vetëm që brezat që do të vijnë të gjejnë çdo gjë në vendin e tyre.
Ka qenë i vështirë të qenët shqiptar? Ç’do të thotë sot të bësh këtë lloj muzike dhe të jesh shqiptar?
Ka qenë edhe është krenari për mua që jam shqiptar. Vështirësitë i kam pasur për arsye të tjera por nuk zgjatem sepse kjo do të ishte përgjigjja e një pyetjeje të pabërë! Për fat të mirë arti nuk ka nevojë për pasaporta. Ka shumë vetë që më pyesin se si është jeta në Shqipëri. Kjo lloj muzike mund të japë popullaritet. Po të jetë kështu, të qenët shqiptar do të më lejojë të flas për vendin tim me një publik më të madh, dhe të kem dikë më shumë për të më dëgjuar.
Cilat janë lidhjet tuaja me Shqipërinë? Përfshihet disi Shqipëria në projektet tuaja?
Në Shqipëri kam të afërm dhe sa herë më jepet të shkoj për t’i takuar nuk mendohem dy herë. Përfshihet patjetër… Do të më pëlqente të dilnim në skenën shqiptare, por për momentin nuk kam ngut. Do të pres deri sa të vijë koha e duhur.
E ndiqni muzikën shqiptare? Ç’mendoni për rrokun apo edhe popin shqiptar sot? Ka grupe që i vlerësoni?
Muzikën shqiptare nuk e kam ndjekur shumë. Mund të them se kam dëgjuar diçka dhe mendoj për shembull se Alban Skënderaj ka zë interesant. Nuk jam në gjendje të flas gjatë për këtë temë.
Cilat janë pikat tuaja të referimit në muzikën ndërkombëtare?
Pikat e referimit janë të shumta… Radiohead, Sigur Ros, Kashmir, Death Cab For Cutie, Muse, Bjork, The Notwist janë vetëm disa prej tyre.
Marjola Rukaj
Shqiptari i Italisë i muajit qershor 2009
