Costante Italo Fortino, studiues i mirënjohur i letrave shqipe e profesor i gjuhës dhe i letërsisë shqipe në Universitetin “L’Orientale” të Napolit mori çmimin “Mjeshtër i madh”
Nga Rando Devole
Më 8 maj 2015, në mjediset e Ambasadës shqiptare në Romë u zhvillua një takim për nder të prof. Costante Italo Fortino, të cilit Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bujar Nishani, nëpërmjet dekretit 9038 (3.4.2015) i dha çmimin “Mjeshtër i madh”, me këtë motivacion:
Zotit Italo Fortino, për kontributin e tij të veçantë si studiues i gjuhës dhe letërsisë shqipe, i cili me librat e tij bazë arsimorë ndihmon që gjuha shqipe të trashëgohet dhe të kalojë e pastër dhe e rrjedhshme nga një brez tek tjetri në tërë bashkësinë arbëreshe
Në takim merrnin pjesë autoritete të kulturës arbëreshe, italiane, përfaqësues të komunitetit shqiptar, profesorë, studiues, diplomatë, studentë, etj.
Gjatë përshëndetjes së tij, Ambasadori shqiptar në Romë, prof. Neritan Ceka, vuri theksin në rëndësinë e arbëreshëve në historinë shqiptare. Pasi foli për peshën e madhe që arbëreshët kanë në kulturën shqiptare dhe vlerat e mëdha të letërsisë së krijuar ndër vite në trojet arbëreshe, Ambasadori shqiptar u ndal tek vepra studimore e prof. Italo Fortino dhe tek vlerësimi që i jepet nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë.
Përshëndetja e prof. Costante Italo Fortino-s për nga përmbajtja dhe frymëmarrja mori trajtat e një lectio magistralis. Fortino e vlerësoi shumë çmimin e dhënë dhe falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen e tyre. Më pas ai foli për punën e tij në favor të njohjes së disa veprave të rralla e të rëndësishme të letërsisë arbëreshe, leximi dhe i vlerësimi i të cilave kishte nevojë edhe për një gjykim kritik letrar. Kështu u përmendën dhe u shoqëruan me refleksione interesante autorët si Jul Variboba, Xhuzepe Anxhelo Noçiti, Frangjisk Anton Santori, etj.
Profesori i njohur arbëresh bëri një excursus të shkurtër edhe të bashkëpunimit me institucionet akademike shqiptare, duke përmendur disa aktivitete e botime që ka zhvilluar në vite. Për t’u veçuar angazhimi i tij i jashtëzakonshëm për botimin nga ana e Departamentit të Studimeve të Europës Lindore të Universiteti “L’Orientale” – i cili në atë kohë drejtohej prej tij – të veprës madhore “Atlasi dialektologjik i gjuhës shqipe”.
Por Costante Italo Fortino nuk iu shmang problemeve që po kalojnë gjuha dhe kultura arbëreshe kohët e fundit, edhe pas miratimit të ligjit italian për kulturat minoritare më 1999. Me një aftësi analitike të sprovuar, studiuesi arbëresh foli për rreziqet që i kanosen kulturës bashkëkohore arbëreshe, duke filluar nga trysnia e ushtruar nga kultura sunduese. Edhe pse vështirësitë janë serioze, Fortino tregoi edhe disa rrugë që mund të ndiqen për t’i përballuar sfidat e sotme e të nesërme, me qëllim që perspektiva të jetë pozitive.
Botuar në blogun Peizazhe të Fjalës
