Koncepti i mikpritjes ka ndryshuar. Fjala greke xenos të çon në një pakt paraprak, ksenia, që fut në punë gjithë qytetin përballë të huajve. Europa nuk e refuzon këtë pakt por i shton kushte.
nga Tahir Ben Jelloun
Jetojmë në një epokë kur i huaji është kthyer në obsesion: “Druajuni po qe se lini të huajin të vdesë në mjerim: i huaji në përgjërim është i dërguari i perëndive”, lajmëron poeti André Cheénierqë jetoi në kohën e revolucionit francez (1726-1794). Pas mëse një shekulli, politikani Maurice Barrès (1861-1923) deklaron që “i huaji, na helmon si një parazit”. I perceptuar si një rrezik për kohhezionin e komunitetit që e bujt, për të huajin gjithnjë është dyshuar se sjell me vete elementët për të hedhur në erë identitetin e vendit ku zbarkon. Gjithnjë do të shihet vëngër dhe do të keqkonsiderohet në çdo epokë e vend.
Shkruan Primo Levi në “Se questo è un uomo” që bindja se i huaji është armik “prehet përfund shpirtit si një infeksion i fshehur”.
Kemi paragjykime. I huaji është një figurë që më shumë na shqetëson se na siguron. Dhe kështu prej gjithmonë. Të vjen të mendosh që me evolucionin e shoqërisë, me progresin e komunikimit, i huaji duhet të pranohet më lehtë. Por hiç. Frika, ajo e vjetra e kohëve të luftës së zjarrit është ende këtu, na shoqëron e na vëzhgon.
Mund të zhduket po të konsiderojmë që nuk ekziston një i huaj absolut, pasi jemi gjithnjë të huaj kundrejt të tjerëve, ashtu si ata janë të huaj për ne. Nuk ekziston një tokë ku të lindin veç të huaj. Është e pamundur. I huaji është qytetar që lëviz. Gjithçka varet nga motivet. Mund të vijë tek unë për të më marrë shtëpinë ashtu siç mund të vijë e të ndërhyjë për të më shpëtuar jetën në rast se sulmohem apo më bie zjarri. Por ideja më e përhapur është ajo e pushtuesit, e atij që dëshiron të përfitojë të mirat e mija, pse jo edhe të mi marrë.
Siç thotë humoristi francez Coluche, sot “ka nga ata që janë më të huaj se të tjerët”. Në fakt duket se ka shkallë të ndryshme të “huajësisë”, një paletw ngjyrash. Sa më shumë më ngjan i huaji, aq më pak dyshoj tek ai. Provë është që për shumë dhjetëvjeçarë, italianë, spanjollë e portugezë kanë emigruar në Francë. Përkatësia në të njëjtën sferë judaike-të krishterë i ka ndihmuar të integrohen e të kalojnë thuajse pa u vënë re. Me Afrikanët dhe Arabët është tjetër mesele. Me myslimanët është tjetër histori. Integrimi nuk funksionon më. Racizmi ndaj tyre është thuajse institucional. Papritur emigrant shihet me sy të keq. Askush nuk do të përpiqet të vlerësojë cilësitë e tij, kontributet e tij, anën e tij pozitive: do të shihet vetëm ajo çka turbullon, çka jep bezdi, dhe që largon njërën palë nga tjetra. Besimi i tij fetar stimgatizohet. Traditat e tij paraqiten sit të çuditshme dhe barbare. Bëhen pak përpjekje për të eliminuar largësitë, mëdyshjet, dyshimet. Do të gjendet gjithnjë një individ – i ardhur nga jashtë – për të kryer një krim të tmerrshëm, një akt të egër që do të ngjallë përgjithësim: do të kalohet nga një akt i izoluar në një aksion kolektiv e do të thuhet: “ciganët janë të gjithë hajdutë e vrasës”.
Njësoj si, pas Luftës së dytë botërore, pas gjithë ç’kish ndodhur në Montecassino, u tha që Marokenët janë përdhunues grash. Njerëzit ndërtojnë, për t’u siguruar, imazhe që vënë “të tjerët” në kategori karikaturore. Është ajo çka po ndodh sot në Europë. Një mysliman fanatik i çmendur vrau një kineast holandez në Amsterdam, dhe ministri i Brendshëm i Vendeve të Ulëta ndryshoi politikën e imigracionit duke vënë në zbatim një sërë shtrëngimesh të rrepta. E keqja u bë dhe i gjithë komuniteti i huaj duhet të paguajë. Një fjalë e urtë arabe thotë “një peshk i vetëm i prishur, qelb gjithë arkën”.
Koncepti i mikpritjes ka ndryshuar. Fjala greke xenos të çon në një pakt paraprak, ksenia, që fut në punë gjithë qytetin përballë të huajve. Europa nuk e refuzon këtë pakt por i shton kushte. Kështu, politika e re Nicolas Sarkozy-së mbi imigracionin është ngurtësuar: për të emigruar në Francë duhet të njohësh gjuhën franceze; për të bashkuar familjen, duhet të tregosh me provën e AND-së që fëmijët janë vërtet të tutë etj.
Mikpritja ka ligjet e saj dhe i huaji që pritet ka detyrimet e veta. Është natyrshme. Por si duhet vepruar kur i huaji nuk është më një person që vjen nga jashtë por një i lerë dhe i rritur në Europë?
Është tamam drama që po përballon Franca me bijtë e imigrantëve, që nuk janë imigrantë pasi nuk kanë bërë udhëtimin. Kanë lindur në Francë, janë francezë por kanë emra arabë dhe lëkurën disi më të errët se Normanët. Kur këta francezë të dorës së dytë u ngritën në revolt në tetorin e vitit 2005, u trajtuan sit ë huaj. Disa politikanë arritën deri aty sa të kërkonin që “të dërgohen në shtëpi të tyre”! Prindërit e tyre janë të huaj, por ata vetë janë qytetarë europianë. E megjithatë kjo nuk pengon që të shihen si të huaj, si pushtues, si “barbarë”. Në Greqinë e lashtë konsiderohej barbar ai që nuk fliste gjuhën e qytetit. Në Francë u mohohet miliona të rinjve përkatësia në panoramën njerëzore franceze dhe gjuha e tyre nuk konsiderohet tamam franceze.
Epoka në të cilën jetojmë, me luftërat dhe konfliktet e saj, favorizon zhvendosje të mëdha njerëzore. Gjithnjë e më shumë persona ia mbathin nga luftërat dhe kërkojnë të gjejnë një tokë ku të strehohen. Historia e njerëzimit ka njohur gjithmonë këto hibridizime. Përzierja e individëve është e pashmangshme. Deri para pak kohësh, Franca ishte vendi europian që priste më shumë kërkues strehimi. Por kohët ndryshojnë.
Ta dini që jemi gjithmonë i huaji i tjetrit. Gjithçka varet nga vendi ku ndodhemi, çfarë bëjmë dhe pse jemi zhvendosur. Një turist që vjen shpenzon paratë e tij, natyrisht perceptohet si i huaj, por si një prani pozitive sepse qëndrimi i tij është i kufizuar. I huaji që të kall frikën është ai që vjen për të hedhur rrënjë, për të rindërtuar jetën e tij, shpesh është i varfër dhe i dëshpëruar. Varfëria nuk është fotogjenike. Por ai njeri i dëshpëruar mund të jeni edhe ju ose unë. Të mos harrojmë kurrë që fati nuk është një lumë i qetë, as një mbrëmje verore mes miqsh. Fati është i mistershëm. Nuk i dihet kurrë se :-mund të të rezervojë. . Frika e tjetrit, fiksimi që i huaji është kërcënim për sigurinë, janë ndjesi irracionale që i përkasin instinktit kafshëror. Jemi njerëz: le të bëjmë diçka për të çrrënjosur nga zemrat tona këto instinkte të lashta dhe të dëmshme! Sepse herët a vonë, do të jemi ne që do të gjendemi në krahun tjetër të kësaj frike e të këtij përjashtimi, sepse do të jemi bërë të huaj.
Ç’do të thotë të jesh i huaj
Brenda Përkufizimit
Koncepti i “të huajit” merr forcën e tij nga fakti i të gjendurit përballë me sfida dhe dyvlershmëri që të bëjnë të ndihesh i huaj. Është ankthi ekzistencial i nacionalizmit dhe i nacionalizmave tashmë të panevojshme që ndezin urrejtjen kundër gjithçka që është e huaj. Kush urren të huajt, është kthyer ai vetë në të huaj. Është bërë i panevojshëm dhe absurd. Në shoqërinë e hapur ndaj botës ndihesh i humbur. Ndihesh i shastisur dhe i përjashtuar nga një liri tepër e gjerë.
Aktualisht jemi dëshmitarë të një migrimi në masë, migrimi popujsh, jemi dëshmitarë të një përzierje popujsh përmes mass-mediave. Kush kushtëzon nga të qenët e vet këtu, të drejta që i përkasin vetëm atij pse është “autokton”, përfshirë të drejtën e përjashtimit të të huajve, duhet të dëshmojë që ka qenë gjithnjë këtu, tezë kjo që mund të jetë lehtësisht e rrëzueshme.
(Ulrich Beck)
